Lúa là một trong năm loại cây lương thực chính của thế giới, cùng với ngô (Zea Mays L.), lúa mì (Triticum sp. tên khác: tiểu mạch), sắn (Manihot esculenta Crantz, tên khác khoai mì) và khoai tây (Solanum tuberosum L.). Theo quan niệm xưa lúa cũng là một trong sáu loại lương thực chủ yếu trong Lục cốc.
Lúa trong bài này nói tới hai loài (Oryza sativa và Oryza glaberrima) trong họ Hòa thảo (họ lúa - Poaceae), có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới khu vực đông nam châu Á và châu Phi. Hai loài này cung cấp hơn 1/5 toàn bộ lượng calo tiêu thụ bởi con người.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cây lúa

Lúa là các loài thực vật sống một năm, có thể cao tới 1-1,8 m, đôi khi cao hơn, với các lá mỏng, hẹp bản (2-2,5 cm) và dài 50–100 cm. Các hoa nhỏ tự thụ phấn mọc thành các cụm hoa phân nhánh cong hay rủ xuống, dài 30–50 cm. Hạt là loại quả thóc (hạt nhỏ, cứng của các loại cây ngũ cốc) dài 5–12 mm và dày 2–3 mm. Cây lúa non được gọi là mạ. Sau khi ngâm ủ, người ta có thể gieo thẳng các hạt lúa đã nảy mầm vào ruộng lúa đã được cày, bừa kỹ hoặc qua giai đoạn gieo mạ trên ruộng riêng để cây lúa non có sức phát triển tốt, sau một khoảng thời gian thì nhổ mạ để cấy trong ruộng lúa chính. Sản phẩm thu được từ cây lúa là lúa. Sau khi xát bỏ lớp vỏ ngoài thu được sản phẩm chính là gạo và các phụ phẩm là cám và trấu. Gạo là nguồn lương thực chủ yếu của hơn một nửa dân số thế giới (chủ yếu ở châu Á và châu Mỹ La tinh), điều này làm cho nó trở thành loại lương thực được con người tiêu thụ nhiều nhất. Trong tiếng Anh, từ rice (lúa, gạo) có nguồn gốc từ arisi trong tiếng Tamil. Lúa là loài cây trồng ngắn ngày nhưng cũng có thể coi là dài ngày.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cây lúa (Oryza sativa)

Lịch sử
Người ta cho rằng tổ tiên của chi lúa Oryza là một loài cây hoang dại trên siêu lục địa Gondwana cách đây ít nhất 130 triệu năm và phát tán rộng khắp các châu lục trong quá trình trôi dạt lục địa. Hiện nay có khoảng 21 loài cây hoang dại thuộc chi này và 2 loài lúa được đã thuần hoá là lúa châu Á (Oryza sativa) và lúa châu Phi (Oryza glaberrima).

Lúa châu Phi đã được gieo trồng trong khoảng 3.500 năm. Trong khoảng thời gian từ 1500 TCN đến 800 TCN thì O. glaberrima đã lan rộng từ trung tâm xuất phát của nó là lưu vực châu thổ sông Niger và mở rộng tới Sénégal. Tuy nhiên, nó không bao giờ phát triển xa khỏi khu vực nguồn gốc của nó. Việc gieo trồng loài lúa này thậm chí còn suy giảm do các giống châu Á, có thể đã được những người Ả Rập từ bờ biển phía đông đem tới châu Phi đại lục trong thời gian khoảng từ thế kỷ 7 đến thế kỷ 11.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cây lúa

Tổ tiên của lúa châu Á, O. sativa là một loại lúa hoang phổ biến (Oryza rufipogon) có nguồn gốc tại khu vực xung quanh vùng Đông Nam Á. Hiện nay đây là giống lúa chính được gieo trồng làm cây lương thực trên khắp thế giới. hơn 10000 năm trước, cư dân nơi đây dã trồng loại lúa nước, và nó được xem như là quê hương của loại cây lương thực này vì nơi đây có đủ mọi điều kiện để phát triển giống lúa này, và đó cũng là nơi đã xuất hiện nền văn minh lúa nước, nơi đây còn có thể xem là 1 trong những trung tâm nông nghiệp đầu tiên trên thế giới.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cây lúa

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cánh đồng lúa ở vùng đồng bằng
Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Ruộng bậc thang trồng lúa vùng đồi núi

Các giống lúa trồng trên các vùng đất khô đã được đưa vào Nhật Bản và Triều Tiên khoảng những năm 1000 TCN. Các giống lúa nước có mặt tại Triều Tiên vào giữa thời kỳ đồ gốm Mumun (khoảng 850-550 TCN) và tới Nhật Bản vào khoảng thời kỳ Yayoi (khoảng 300 TCN).

O. sativa đã thích nghi với việc gieo trồng tại Trung Đông và Địa Trung Hải của châu Âu vào khoảng năm 800 TCN. Người Moor đã đem nó tới bán đảo Iberia khi họ xâm chiếm vùng này vào năm 711. Thời gian nửa sau của thế kỷ 15, thì lúa đã trải rộng tới Ý và sau đó là Pháp và sau đó là tất cả các châu lục khác trong thời kỳ khám phá và chinh phục lớn của người châu Âu. Năm 1694, lúa đã đến Nam Carolina, có lẽ có nguồn gốc từ Madagascar. Người Tây Ban Nha đem các giống lúa tới Nam Mỹ vào đầu thế kỷ 18.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cánh đồng lúa

Tại Hoa Kỳ, trong các khu vực Nam Carolina và Georgia thuộc địa thì người ta đã gieo trồng và tích lũy được tài sản lớn nhờ sức lao động của các nô lệ mua về từ khu vực Senegambia ở Tây Phi. Tại cảng Charleston, mà qua đó 40% nô lệ gốc Phi đã đi qua, các nô lệ được đưa tới các đồn điền trồng lúa tại khu vực xung quanh Georgetown, Charleston và Savannah. Từ các nô lệ, các chủ trang trại đồn điền đã học được cách thoát nước cho các đầm lầy và tưới tiêu nước theo chu kỳ cho các cánh đồng. Đầu tiên thóc được giã bằng tay với các chày gỗ, sau đó được sàng sẩy trong các dụng cụ gọi là giần và sàng (đây cũng là một kỹ xảo khác nữa của các nô lệ). Việc phát minh ra các thiết bị xay xát sử dụng trong các máy xay đã làm tăng khả năng sinh lãi của loài cây này, cũng như việc thêm vào động cơ sử dụng nước cho các máy xay vào năm 1787 của người thợ làm cối xay Jonathan Lucas đã là một bước tiến mới. Việc gieo trồng lúa ở đông nam Hoa Kỳ trở nên ít lời lãi hơn với sự mất đi của lao động nô lệ sau Nội chiến Hoa Kỳ và cuối cùng nó đã mất hẳn khi bước vào thế kỷ 20.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Gặt lúa, thu hoạch lúa

Các giống
Các giống lúa thông thường được phân loại theo cấu trúc và hình dạng hạt gạo của chúng. Ví dụ, một giống lúa thơm của Thái Lan cho loại gạo hạt dài và tương đối ít dính, do gạo hạt dài chứa ít amylopectin hơn so với các giống hạt ngắn. Các nhà hàng Trung Hoa thông thường đưa ra món cơm nấu từ gạo hạt dài. Các loại gạo nếp là gạo hạt ngắn. Người Trung Quốc dùng gạo nếp để làm bánh nếp có tên gọi là 粽子 (tống tử). Gạo Nhật Bản là loại gạo hạt ngắn và dính. Gạo dùng để nấu rượu sakê là một loại gạo khác.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Thuyền chở lúa khi thu hoạch

Các giống lúa Ấn Độ bao gồm gạo hạt dài và gạo thơm Basmati (gieo trồng ở phía bắc), gạo hạt dài và trung bình là gạo Patna và loại gạo hạt ngắn Masoori. Thóc ở Đông Ấn và Nam Ấn, thông thường được luộc trong các chảo lớn ngay sau khi thu hoạch và trước khi loại bỏ trấu; trong tiếng Anh gọi là parboiled rice (thóc luộc sơ). Sau đó người ta sấy khô và loại bỏ trấu. Nó thông thường có các vết đốm nhỏ màu đỏ và có hương vị khói từ lửa. Thông thường các loại thóc thô được dùng cho mục đích này. Nó giúp cho việc giữ lại các vitamin tự nhiên và giết chết các loại nấm mốc hoặc các chất gây ô nhiễm khác, nhưng dẫn tới có mùi kỳ dị. Loại gạo này dễ tiêu hóa và chủ yếu được những người lao động chân tay dùng. Tại miền nam Ấn Độ, nó được dùng để làm một loại bánh bao nhỏ có tên là idli.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Cánh đồng lúa

Các giống gạo thơm có hương vị thơm đặc biệt; các giống đáng chú ý nhất bao gồm các loại Basmati, gạo Patna kể trên cũng như các giống lai từ Mỹ được bán dưới tên gọi thương phẩm Texmati. Nó là giống lai giữa Basmati và giống gạo hạt dài Mỹ đã gây ra nhiều tranh luận. Cả Basmati và Texmati có hương vị tương tự như bỏng ngô. Tại Indonesia còn có các giống đỏ và đen.

Các giống năng suất cao thích hợp để gieo trồng tại châu Phi và các khu vực khô cằn khác được gọi là các giống mới cho châu Phi (NERICA) cũng đã được tạo ra. Người ta hy vọng rằng các giống mới này sẽ tạo ra sự ổn định hơn nữa cho an ninh lương thực tại Tây Phi.

Các nhà khoa học cũng đang tìm cách tạo ra cái gọi là lúa vàng, là loại lúa biến đổi gen để tạo ra beta caroten, tiền thân của vitamin A. Điều này đã làm dấy lên sự tranh cãi lớn về việc lượng beta caroten có đáng kể hay không và lương thực biến đổi có đáng giá đến vậy hay không.

Cây lúa
Cây lúa

Các giống lúa lùn cho hai giống phổ biến nhất là O. sativa indica và O. sativa japonica, đã được công bố vào tháng 4 năm 2002. Lúa cũng đã được chọn lựa làm sinh vật mẫu để nghiên cứu sinh học của các loài cỏ thực thụ do bộ gen tương đối nhỏ của nó (khoảng 430 mega cặp cơ sở). Kết quả là lúa đã là loài sinh vật đầu tiên sđược hoàn thành bản đồ gen. Lúa Basmati là bản mẫu chung cho phần lớn các dạng lúa.

Ngày 16 tháng 12 năm 2002, Đại hội đồng Liên hiệp quốc ra tuyên bố rằng năm 2004 sẽ là năm quốc tế về gạo. Bản tuyên bố này đã được các quốc gia như Bangladesh, Brunei Darussalam, Burkina Faso, Campuchia, Cuba, Kypros, Triều Tiên, Ecuador, Fiji, Gabon, Grenada, Guyana, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Kazakhstan, Kuwait, Kyrgyzstan, Lào, Madagascar, Mali, Malaysia, Quần đảo Marshall, Mauritanie, Myanma, Nauru, Nepal, Nicaragua, Niger, Nigeria, Papua New Guinea, Pakistan, Peru, Philippines, Saint Vincent và Grenadines, Singapore, Sri Lanka, Sudan, Tajikistan, Thái Lan, Togo, Việt Nam và Zambia ủng hộ.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Giống lúa hạt dài Mỹ

Gieo trồng
Việc trồng lúa phù hợp nhất tại các khu vực với chi phí nhân công thấp và lượng mưa lớn, do nó đòi hỏi nhiều nhân công để gieo trồng và cần nhiều nước để phát triển tốt. Tuy nhiên, lúa có thể trồng ở bất kỳ đâu, thậm chí ở cả các sườn đồi hay núi. Lúa là loại cây trồng đứng hàng thứ ba trên thế giới, chỉ sau ngô và lúa mì. Mặc dù các loài lúa có nguồn gốc ở khu vực miền nam châu Á và một phần nào đó của châu Phi, nhưng hàng thế kỷ thương mại và xuất khẩu thóc, gạo đã làm cho nó trở thành phổ biến trong nhiều nền văn minh.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Đồng lúa

Lúa thông thường được gieo hay cấy trong các ruộng lúa nước - các mảnh ruộng được tưới hay ngâm trong một lớp nước không sâu lắm với mục đích đảm bảo nguồn nước cho cây lúa và ngăn không cho cỏ dại phát triển. Khi cây lúa đã phát triển và trở thành chủ yếu trong các ruộng lúa thì nước có thể tưới tiêu theo chu kỳ cho đến khi thu hoạch mùa màng. Các ruộng lúa có tưới tiêu nước làm tăng năng suất, mặc dù lúa có thể trồng tại các vùng đất khô hơn (chẳng hạn các ruộng bậc thang ở sườn đồi) với sự kiểm soát cỏ dại nhờ các biện pháp hóa học.

Ở một vài khu vực có mực nước sâu, người ta cũng có thể trồng các giống lúa mà dân gian gọi nôm na là lúa nổi. Các giống lúa này có thân dài có thể chịu được mực nước sâu tới trên 2 mét (6 ft).

Các ruộng lúa nhiều nước còn là môi trường sinh sống thích hợp cho nhiều loài chim như cò, vạc, diệc hay chim chích, nhiều loài động vật lưỡng cư như ếch, nhái hay bò sát như rắn hoặc các động vật giáp xác như tôm, tép, cua hay ốc. Nhiều loài động vật có các chức năng hữu ích trong việc kiểm soát các loài sâu bệnh.

Dù trồng trong ruộng nước hay ruộng khô thì cây lúa vẫn đòi hỏi một lượng nước lớn hơn nhiều so với các loại cây trồng khác. Việc gieo trồng lúa là một công việc chứa đựng các yếu tố mâu thuẫn tại một vài khu vực, chẳng hạn tại Hoa Kỳ và Australia, là các khu vực mà việc gieo trồng lúa chiếm tới 7% tài nguyên nước của các quốc gia này nhưng chỉ tạo ra 0,02% GDP. Tuy nhiên, tại các quốc gia có mùa mưa - bão theo chu kỳ thì việc gieo trồng lúa còn có tác dụng giữ cho việc cung cấp nước được duy trì ổn định hơn cũng như ngăn chặn lũ lụt không bị đột ngột.

Bệnh đạo ôn, do loài nấm Magnaporthe grisea gây ra, là loại bệnh đáng chú ý nhất gây ảnh hưởng tới năng suất lúa. Lúa còn bị một số sâu bệnh phá hoại như cháy cổ lá, bạc lá, rầy nâu (Nilaparvata lugens), châu chấu, bọ trĩ, rầy lưng trắng, rầy xanh đuôi đen, rầy xám, các loài bọ xít (họ Pentatomidae) như bọ xít đen, bọ xít xanh, bọ xít dài, bọ xít gai, sâu cuốn lá nhỏ, sâu cuốn lá lớn, sâu đục thân lúa hai chấm, sâu năm vạch đầu nâu, sâu năm vạch đầu đen, sâu cú mèo, sâu keo, sâu cắn gié, sâu đo xanh, ruồi đục nõn, sâu nâu, v.v.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Gặt lúa, thu hoạch lúa

Lương thực
Hạt thóc trước tiên được xay để tách lớp vỏ ngoài, đây là gạo xay còn lẫn trấu. Quá trình này có thể được tiếp tục, nhằm loại bỏ mầm hạt và phần còn sót lại của vỏ, gọi là cám, để tạo ra gạo. Gạo sau đó có thể được đánh bóng bằng glucoza hay bột tan (talc) trong một quy trình gọi là đánh bóng gạo, chế biến thành bột gạo hoặc thóc được chế biến thành loại thóc luộc thô. Gạo cũng có thể được bổ sung thêm các chất dinh dưỡng, đặc biệt là các chất bị mất đi trong quá trình xay xát. Trong khi phương pháp đơn giản nhất là trộn thêm các chất dinh dưỡng dạng bột mà rất dễ bị rửa trôi theo nước (tại Hoa Kỳ thì gạo được xử lý như vậy cần có tem mác cảnh báo chống rửa/vo gạo) thì phương pháp phức tạp hơn sử dụng các chất dinh dưỡng trực tiếp lên trên hạt gạo, bao bọc hạt gạo bằng một lớp chất không hòa tan trong nước có tác dụng chống rửa trôi.

Hạt lúa,hạt thóc,lúa,thóc
Hạt lúa, còn gọi là thóc

Hạt gạo,gạo lứt
Gạo chưa xát lớp cám bên ngoài (gạo lứt)

Hạt gạo
Hạt gạo đã được xát kỹ, loại bỏ lớp cám bên ngoài

Trong khi việc rửa gạo làm giảm sự hữu ích của các loại gạo được làm giàu thì nó lại là cực kỳ cần thiết để tạo ra hương vị thơm ngon hơn và ổn định hơn khi gạo đánh bóng (bất hợp pháp tại một số quốc gia, như Hoa Kỳ) được sử dụng.

Cám gạo, gọi là nuka ở Nhật Bản, là một mặt hàng có giá trị ở châu Á và được dùng cho nhiều nhu cầu thiết yếu hàng ngày. Nó là lớp chất dầu ẩm ướt bên trong được đun nóng lên để sản xuất một loại dầu ăn có lợi cho sức khỏe. Ứng dụng khác là để làm một loại rau dầm có tên gọi là tsukemono.

Tại nhiều nơi, gạo còn được nghiền thành bột để làm nhiều loại đồ uống như amazake, horchata, sữa gạo và rượu sakê. Bột gạo nói chung an toàn cho những người cần có chế độ ăn kiêng gluten.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Ruộng bậc thang

Chế biến và nấu ăn
Sản phẩm chủ yếu từ gạo là cơm. Gạo có thể nấu thành cơm nhờ cách luộc trong nước (vừa đủ) hay bằng hơi nước. Các nồi cơm điện rất phổ biến ở châu Á, đã đơn giản hóa quá trình này.

Gạo cũng có thể nấu thành cháo bằng cách cho nhiều nước hơn bình thường. Bằng cách này gạo sẽ được bão hòa về nước và trở thành mềm, nở hơn. Các món cháo rất dễ tiêu hóa và vì thế nó đặc biệt thích hợp cho những người bị ốm.

Khi nấu các loại gạo chưa xát bỏ hết cám, một cách thức nấu ăn giữ được các chất dinh dưỡng gọi là Cơm GABA hay GBR có thể sử dụng. Nó bao gồm việc ngâm gạo trong khoảng 20 giờ trong nước ấm (38 °C hay 100 °F) trước khi nấu. Quá trình này kích thích sự nảy mầm, và nó kích hoạt các enzym có trong gạo. Bằng cách này, người ta có thể thu giữ được nhiều axit amin hơn.

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Ruộng bậc thang của đồng bào các dân tộc huyện Hoàng Su Phì - Hà Giang - Việt Nam

Sản xuất và thương mại toàn cầu
Sản xuất gạo toàn cầu đã tăng lên đều đặn từ khoảng 200 triệu tấn vào năm 1960 tới 600 triệu tấn vào năm 2004. Gạo đã xay xát chiếm khoảng 68% trọng lượng thóc ban đầu. Năm 2004, ba quốc gia sản xuất lúa gạo hàng đầu là Trung Quốc (31% sản lượng thế giới), Ấn Độ (20%) và Indonesia (9%).

Năm 2008, sản lượng lúa gạo của Trung Quốc đạt 193 triệu tấn, Ấn Độ 148 triệu tấn, Indonesia 60 triệu tấn, Bangladesh 47 triệu tấn, Việt Nam 39 triệu tấn, Thái Lan và Myanma cùng đạt 30,5 triệu tấn.

Các số liệu về xuất nhập khẩu gạo lại khác hẳn, do chỉ khoảng 5-6% gạo được buôn bán ở quy mô quốc tế. Ba nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới là Thái Lan (26% sản lượng gạo xuất khẩu), Việt Nam (15%) và Hoa Kỳ (11%), trong khi ba nhà nhập khẩu gạo lớn nhất là Indonesia (14%), Bangladesh (4%) và Brasil (3%).

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Ruộng bậc thang

Cây lúa,lúa,Oryza sativa,Oryza glaberrima,họ hòa thảo,họ lúa,họ cỏ,Poaceae,cây lương thực,cây ngũ cốc,ngũ cốc,lục cốc,ruộng bậc thang,ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
Ruộng bậc thang

(BlogCayCanh.vn)

Bình luận

I love what you guys are up too. Such clever work and exposure! Keep up the very good works guys I’ve incorporated you guys to my own blogroll. ยูฟ่าเบท1688
ufa168 - Thứ 3, ngày 15/10/2024 15:57:30
Betflix Online is a destination for who want a convenient and reliable online casino experience with a 100% direct website that does not go through agents. Players can be confident that all their bets will be safe and completely private. Betflix Direct website slots, deposits and withdrawals, true wallet, no minimum. direct website, not through an agent, number 1, best 2024, don't have a bank account, can play, website that people Most played in Thailand, latest 2024 Betflix
betflixauto - Thứ 3, ngày 24/09/2024 07:57:14
Hot new website betflix online, direct website, number 1 from abroad no minimum 1 baht can be withdrawn, latest wallet 2024, includes all online game services. Complete in one website As well as having the latest automatic wallet deposit and withdrawal service that is the fastest and most secure.Betflix auto Direct web slots, deposits and withdrawals, true wallet, no minimum, deposits-withdrawals, true wallet, no minimum, authentic copyright from abroad. The newest slot website Slot wallet
betflikslot - Thứ 3, ngày 24/09/2024 07:54:21
I admire your creativity in problem-solving. You bring fresh ideas to the table that inspire us all. Check my page for other related articles ipl 365
ipl 365 - Chủ nhật, ngày 21/07/2024 10:00:02
THE ONE CARGO ผู้ให้บริการ สั่งสินค้าจากจีน นำเข้าสินค้าจากจีนที่คุณไว้ใจได้ มีบริการเหมาตู้คอนเทนเนอร์ , นำเข้าสินค้าอย่างเดียว , บริการฝากสั่งซื้อ + นำเข้าแบบกิโล และฝากสั่งซื้อ + นำเข้าแบบปลีก ที่นี่ให้บริการนำเข้าสินค้าจากจีนหลากหลายตอบโจทย์ทุกความต้องการ
one cargo - Thứ 6, ngày 19/07/2024 06:38:19
I admire your creativity in problem-solving. You bring fresh ideas to the table that inspire us all. Check my page for other related articles ipl365
ipl365 - Thứ 3, ngày 16/07/2024 01:50:08
I admire your creativity in problem-solving. You bring fresh ideas to the table that inspire us all. Check my page for other related articles tata ipl casino
tata ipl casino - Thứ 6, ngày 12/07/2024 02:20:07
I admire your creativity in problem-solving. You bring fresh ideas to the table that inspire us all. Check my page for other related articles ipl365 slots
ipl365 slots - Thứ 4, ngày 10/07/2024 08:18:00
This article is truly amazing! I am very impressed with the depth of insight presented and the clear and easy-to-understand writing style. The content of the article is very relevant and informative, providing a deeper understanding of the topic discussed. In addition, the analysis presented is also very profound and provides a different perspective. Thanks to the writer for the effort and dedication in presenting high-quality articles like this. I am looking forward to reading more articles! Read more on: Arta4d
aeera - Thứ 4, ngày 03/04/2024 12:35:06
Thanks for ones marvelous posting! I truly enjoyed reading it, you will be a great author. I will make sure to bookmark your blog and will often come back sometime soon. I want to encourage yourself to continue your great writing, have a nice holiday weekend! ufabet1688
ufabet1688 - Thứ 2, ngày 25/03/2024 14:37:54
ufa wallet 789 เว็บพนันครบวงจร แทงบอล บาคาร่า สล็อต ครบจบที่เดียว
UFAAUTO789 - Thứ 3, ngày 12/03/2024 04:57:22
Powering your gaming passion. Lucky Cola
LUCKY COLA - Thứ 5, ngày 08/02/2024 21:12:21
Membership with us 918kiss Apply can be done in person on our website. Or players want to apply with our staff, they can do that as well. Just add players to our LINE account at LINE@ and report their wishes to our staff. Our membership registration system works through an automatic system. No need to wait. Apply for membership and receive users immediately.
918kiss - Thứ 6, ngày 01/12/2023 10:50:25
We have a site for sports games. You must be interested. fishing joy online game
FISHING GAME - Thứ 4, ngày 04/10/2023 06:10:15
เว็บตรง UFABET เข้าสู่ระบบเว็บตรง ทางเข้าUFABET ลิ้งเข้าระบบ24ชั่วโมง ยูฟ่า UFABET ฝากถอน ไม่มี ขั้นต่ํา เว็บตรง ไม่ผ่านเอเย่นต์ ที่ดีที่สุด 2023 UFABET WALLET ฝากถอน ไม่มี ขั้น ต่ํา วอ เลท ออโต้ เว็บแทงบอลออนไลน์ ไม่มีขั้นต่ํา ยูฟ่าเบท คาสิโนออนไลน์เว็บตรง ไม่มีขั้นต่ํา บาคาร่าเว็บตรง ไม่มี ขั้นต่ํา เกม สล็อต UFABET แตกง่าย มาตรฐานระดับโลก รองรับภาษาไทย สมัครUFA เว็บตรงไม่ผ่านเอเย่นต์ ฝากถอน ไม่มี ขั้น ต่ํา เติมผ่าน True Wallet เล่นผ่านเว็บ ไม่ต้องดาวน์โหลด ระบบอัตโนมัติ ทั้ง สมัครสมาชิก สยามกีฬา ฝากเงิน ถอนเงิน ออโต้ WWW.UFABET.COM ลงชื่อเข้าใช้ ສະຫຍາມ UEFA ได้ตลอด24ชั่วโมง
siamufabet - Thứ 4, ngày 15/03/2023 14:47:02
สล็อตเติมเงินผ่านซิมทรู รายเดือน หรือเติมเงิน ก็รับสิทธิ์ ยืนยัน OTP กิจกรรมแจกเครดิตฟรีกดรับเองไม่มีเงื่อนไข 2565 รับโบนัสฟรีกันรัวๆ ที่เว็บสล็อต PG SLOT WALLET เว็บตรงเกมสล็อตแตกง่าย สล็อต เติมเงิน ผ่าน ซิม AIS ที่มาแรงที่สุดในตอนนี้ ด้วยการบริการที่หลากหลาย เล่นง่าย ได้เครดิตฟรีไม่ต้องฝากไม่ต้องแชร์ 2022 กดรับเอง ง่ายๆแบบหวานหมู เรามีทุกค่ายเกมสล็อตทรู สล็อตเติมเงินผ่านซิมคาสิโนออนไลน์ และพนันกีฬาค่ายยอดนิยมต่างๆ เล่นได้แบบครบวงจร อาทิเช่น แทงบอล สเต็ป แทงมวย แทงบาส สล็อตเติมเงินผ่านเบอร์มือถือ เข้าเล่นด้วย เครดิตฟรีล่าสุด จากเว็บ PG-SLOTWALLET.COM เว็บตรงไม่ผ่านเอเย่นต์ เปิดให้เข้ามาสมัครสมาชิกสล็อตเติมเงินผ่านซิม AIS พร้อมรับสิทธิพิเศษมากมาย โปรโมชั่นดีๆ รอคุณอยู่ พร้อมแล้วก็คลิกที่ปุ่ม “สมัครสมาชิก” ข้างล่างนี้ได้เลย Pg betflix
pgslotwallet - Thứ 4, ngày 15/03/2023 08:29:01
sbobet stars77 Situs Judi Slot Online Gacor agen138 panda88 3dbet
sbobet - Thứ 3, ngày 28/02/2023 10:49:49
In the category of gaming, our COOKIESLOT website is also the global standard for slots. I bet a lot of people know what this word means. The website is the same as direct gambling. is a legitimate online casino game called ทดลองเล่นสล็อตpg. You can be confident that you have made the legal decision to play the slots at PG Slot Camp. The entire development team at ทดลองเล่นสล็อตjoker is also directly supported by Pocket Game Soft's business.
anonymous - Thứ 3, ngày 22/11/2022 05:46:27
great post, very informative. Các trò chơi xèng trực tuyến hay nhất để xem là số một trong ngành trò chơi xèng pgslot and jokerslot
pgslot - Thứ 7, ngày 05/11/2022 08:29:06
Ufabet168 ปรโมชั่น ล่าสุด 2022 โปรสล็อต และสิทธิพิเศษต่างๆ จาก UFABET168-AUTO.NET ติดตามอัพเดทข่าวสาร โปรโมชั่น UFABET168 AUTO, UFA SLOT, UFA LOTTO, UFA168
ufabet168 - Thứ 4, ngày 21/09/2022 13:54:43
great post, very informative. I ponder why the other experts of this sector do not notice this. Betflik Joker You must continue your writing. I'm sure, you have a great readers' base already!
betflik - Thứ 4, ngày 10/08/2022 14:11:56
interest for the first three years, depending on the BETFLIX
Lstgaming - Thứ 7, ngày 02/04/2022 14:23:51
interest for the first three years, depending on the PGSLOT
PGCZ - Thứ 7, ngày 02/04/2022 14:23:36
interest for the first three years, depending on the AMBBET
Ammbet - Thứ 7, ngày 02/04/2022 14:23:22
ไม่ยาก JOKER GAMING
Joker - Thứ 7, ngày 02/04/2022 14:23:06
แก๋ว slotpg
Slotpg - Thứ 7, ngày 02/04/2022 14:22:54
ฝากถอนไม่มีขั้นต่ำ is a promotion, online slots, deposit 10, get 100 new Popular for people with small capital, really suitable for investors. With a small budget to play
ฝากถอนไม่มีขั้นต่ำ - Thứ 7, ngày 05/02/2022 08:46:37
เว็บยิงปลา is a promotion, online slots, deposit 10, get 100 new Popular for people with small capital, really suitable for investors. With a small budget to play
เว็บยิงปลา - Thứ 2, ngày 03/01/2022 11:11:34
*
*
*Kích chuột vào hình bên cạnh để lấy mã kiểm tra ( Kích chuột vào hình để lấy mã kiểm tra )

Bình luận trên facebook

Xem thêm

Cây ngô (bắp, bẹ)

Ngô, bắp hay bẹ (danh pháp hai phần: Zea mays L. ssp. mays) là một loại cây lương thực được thuần ...

Lúa mì (tiểu mạch)

Lúa mì hay tiểu mạch, tên khoa học là Triticum (spp), thuộc họ Lúa (họ hòa thảo - Poaceae), là một ...

Cây đại mạch (lúa mạch)

Đại mạch, còn gọi là lúa mạch, tên khoa học Hordeum vulgare, là một loài thực vật thân cỏ một năm ...

Khoai lang

Khoai lang, danh pháp hai phần: Ipomoea batatas, là một loài cây nông nghiệp với các rễ củ lớn, chứa ...

Yến mạch

Yến mạch, tên khoa học Avena sativa, là một loại ngũ cốc lấy hạt, thuộc họ Hòa thảo hay họ Lúa hoặc ...

Kê Proso (kê châu Âu)

Kê Proso, kê châu Âu, danh pháp hai phần: Panicum miliaceum. Cả tổ tiên hoang dại lẫn nơi rhuần hóa ...

Cỏ tranh

Cỏ tranh hay bạch mao (tên gốc tiếng Trung), danh pháp hai phần: Imperata cylindrica (L.) Beauv., ...

Cây Sả

Cây sả là một trong những loại cỏ rất tự nhiên, dễ trồng và khá nhiều tinh dầu. Dầu sả được đặt ...

Cây Sắn (khoai mì)

Sắn (phương ngữ miền Bắc) hay khoai mì (phương ngữ miền Nam, sắn ở miền Nam lại là củ đậu) (danh ...

Cây bóng nước (cây móng tay, phượng tiên hoa)

Bóng nước, danh pháp hai phần: Impatiens balsamina, còn gọi là móng tay, phượng tiên hoa, là một ...
Xem: Hỏi đáp, đố vui, truyện cười - ngụ ngôn
Hòn non bộ
Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 43

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 43

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 43 0 VNĐ
Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 42

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 42

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 42 0 VNĐ
Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 41

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 41

Hòn non bộ mini - mẫu tham khảo 41 0 VNĐ
Google Facebook
Xem: Hỏi đáp, đố vui, truyện cười - ngụ ngôn
scroll top