Cây Tùng

Tùng thuộc loại cây thân mộc, thường mọc ở các vùng núi cao, chịu hạn tốt, chịu rét khỏe và có lá xanh quanh năm.

Tùng mọc thẳng, có loại cao từ 15-20m. Tùng có nhiều loại, song ở nước ta có 6 loại sau đây hay được dùng để trồng làm cây cảnh:
 
- Tùng la hán lá nhỏ, xanh và dày, thân thẳng, cao từ 15-20m.
- Tùng cối (duyên tùng) là hình kim, thân thẳng cao từ 15-20m.
- Tùng liễu (còn gọi là tùng tí liễu) lá kim, cành mềm rủ xuống gần như liễu. Loại này trồng gần hồ nước thì rất đẹp.
- Tùng bách tán (bách tán) thân mọc thẳng, cao từ 15-20m, cành mọc quanh thân thành tán và có nhiều tầng tán xếp từ gốc lên ngọn nên có tên gọi là tùng bách tán.
- Bạch đầu tùng hay còn gọi là cây thông nàng. Loại này thân nhỏ, không cao, lá kim, có nhược điểm hay để lại lá khô trên cành, làm giảm vẻ đẹp của cây.
- Tùng đuôi ngựa hay còn gọi là cây thông nhựa, thứ này có 3 loại: thông 2 lá, thông 3 lá và thông 5 lá, trong đó thông 5 lá là quý hơn cả.

Trong 6 loại tùng kể trên, có hai loại thường được chọn làm cây cảnh nghệ thuật ở Việt Nam, đó là tùng la hán và tùng cối.
 
Nói đến vẻ đẹp và tuổi thọ của tùng thì phải nhắc đến một câu đối rất hay:

"Vạn cổ thanh tùng xuất bất lão
Thiên thu bạch hạc thọ vô cương"

Quả là tài tình khi chỉ có 2 vế đối mà làm bật lên được vẻ đẹp muôn đời giữa tùng và hạc là hai loài thực vật và động vật khác hẳn nhau nhưng lại có cùng một vẻ đẹp thanh cao và trường thọ như nhau: đây cũng là một bộ cảnh kinh điển thường thể hiện trong thơ ca, nhạc, họa và điêu khắc, được người đời ưa chuộng.

Chưa hết, khi nói đến tùng là nói đến khí phách của người quân tử. Sống giữa rừng sâu, núi cao chỉ có tùng mới đủ sức vươn lên khỏi các bụi cây lúp xúp để đón nắng và gió trời và cũng chỉ có tùng mới chịu được mọi sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Nhựa cây Tùng già (hổ phách) ngoài việc để làm hương liệu còn là một linh dược quý để trị bệnh cứu người.

Xem ra cốt cách của tùng đúng là:
“Tùng xanh cốt cách thật thanh tao
Nắng hạ, tuyết đông chẳng quản nào
Hổ phách nghìn năm giành thuốc quý
Bạn cùng hạc trắng với non cao”

Những năm gần đây, tùng đã có giá hơn, có những cây tùng có giá bạc tỉ. Thế mới biết giá trị đích thực của "bậc quân tử" giữa đời thường là vậy.