Cây Ô Môi

Cây ô môi có tên khoa học là Cassia grandis L.F. Đây là một loài cây gỗ to, thuộc họ Vang, thân cao tới 10-12 m, vỏ thân nhẵn, những cành non có lông màu rỉ sắt, cành già màu nâu đen. Lá kép lông chim, gồm hàng chục đôi lá chét dài 7-12 cm, rộng 4-8 cm, có phủ lông mịn. Hoa màu hồng tươi mọc thành chùm ở những kẽ lá đã rụng. Chùm hoa thõng xuống, dài tới 20-40 cm.

Quả hình trụ, cong như lưỡi liềm, dài 40-60 cm, đường kính 3-4 cm, có 50-60 ô, mỗi ô chứa một hạt dẹt, quanh hạt có cơm màu nâu đen, vị ngọt, mùi hắc. Chính thứ cơm đặc sền sệt chứa trong quả ô môi này được nhân dân ta ngâm rượu làm thuốc bổ để uống, hoặc nấu cao có tác dụng giúp ăn ngon miệng, tiêu hóa tốt, chữa đau lưng, đau xương, nhức mỏi..
 


Qua phân tích thành phần hóa học, người ta thấy trong cơm quả ô môi có glucid, chất nhày, tanin, saponin, calci oxalat, antraglucozit, tinh dầu và chất nhựa. Rượu ô môi được nhân dân ta dùng làm thuốc bổ, giúp sự tiêu hóa, làm ăn ngon miệng, ngoài ra còn có tác dụng chữa đau lưng, đau xương.

Liều dùng: ngày uống hai lần, mỗi lần một chén nhỏ trước bữa ăn. Ngoài việc ngâm rượu uống, nhân dân ta còn lấy cơm quả ô môi nấu cao mềm làm thuốc uống kích thích tiêu hóa, nhuận tràng.

Hạt ô môi ngâm nước nóng tới khi lớp vỏ cứng bong mềm ra, lấy nhân bên trong, đem nấu với nước đường cho mềm, dùng trong chè giải khát, tương tự như các loại hạt trong sâm bổ lượng.

Lá ô môi dùng tươi đem giã nát, xát vào những vết hắc lào, lở ngứa, có thể chữa khỏi. Lá ô môi sắc nước làm thuốc cũng có công dụng chữa đau lưng, nhức mỏi.



Với nhiều công dụng làm thuốc, cây hoa ô môi còn được ví như là Canh ki na (Cinchona succirubra Pavon) của Việt Nam, khiến nhiều người lầm tưởng cây ô môi là cây Canh ki na. Cây có nguồn gốc Nam Mỹ được trồng lấy bóng mát, hoa đẹp trồng nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam, Ô môi trồng ở miền Nam.



Ở Việt Nam cây trồng chủ yếu ở các tỉnh miền trung và miền nam. Ở Nam bộ, cây thường trồng theo các bờ kênh rạch, làm bóng mát cho các cây cầu khỉ. Ở Đắk Lắk cây cũng được trồng nhiều chủ yếu làm cảnh do có hoa đẹp.

Trẻ em ngày nay không còn mấy đứa được biết đế hương vị của quả Ô môi nhưng lứa của chúng tôi thì có lẽ có ít người quên được cái hương vị ngọt mà hắc hắc của những lát Ô môi ngậm tím cả miệng thay cho kẹo làm món quà vặt dân dã ngày xưa.

 

Một số hình ảnh tham khảo về cây ô môi: